Күн мен түн теңелетін, тіршілік атауы шаттыққа кенелетін Әз Наурыз есте жоқ ықылым заманнан бері жалғасып келеді. Шамамен үш мың жылдық тарихи бар мереке, сонау Балқаннан Орталық Азияға дейінгі ауқымды өңірде салтанатты түрде тойланады. Күн мен түннің теңелуі кезінде Жер осы күн сәулесінің солтүстік және оңтүстік жарты шарларға бірдей әсер етеді, бүкіл планета бойынша күн мен түннің ұзақтығын теңестіру кезеңі. Яғни 20-сы және 21-наурыз күндері күн мен түн теңеледі.
Наурыз мерекесін әр ел әртүрлі атаумен атайды және де өз салтына сәй атап өтеді. Мәселен:
Гректер- патрих,
Бирмалықтар- су мейрамы,
Соғдылар- наусарыз,
Татарлар- Нардуган,
Чуваштар- норис ояхе,
Армяндар- навасарди,
Тәжіктер- гүл гардон,
Хорезмдіктер- наусарджи,
Буряттар- сагаан сара,
Өзбектер- Навруз деп атаған.
Бұл елдерде Наурызды әр халық өз салт-дәстүрі бойынша қалай атап өтетіні шығыс жазушыларының шығармалары арқылы білуге болады. Мысал келтіре кетсек, парсы тілдес халықтар үлкен от жағып, отқа май құяды, жеті ақ кесемен ұлттық тағамдары сүмәләк таратады.Ескі киімді тастап, ескірген шыны ыдыстарды сындырады, бір-біріне гүл сыйлап, ұлттық ойындар ұйымдастырады.
Кеңес одағының кезінде 1926- жылы бұл мерекені діни мейрам деп танылып тоқтатылды. Сонда да қазақ елі жасырын түрде тойлап келген болатын. 1988- жылдан бастап Алматы қаласында, республиканың барлық аудандарында Наурыз мерекесі кең ауқымда қайта тойлана бастады.
Дәстүрлі қазақ қоғамында Ұлыс күні жыл басы саналады. Халықтың мифологиялық түсінігі бойынша 21-наурыз түні Қыдыр ата дала аралайды. Бұл күн әрқашан киелі, қасиетті күн саналған.
Ұлттық құндылықтарымыз, салт-дәстүр, ұлттық ойындар, ұлттық тағам аталмыш Наурыз көже туралы дәл осы мерекеде кеңінен дәріптеліп келеді.
Ұлыс оң, ақ мол болсын!
Гүлсара Исаева
тілші
